1ος ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΕΕ 2024/1689

Στις 12 Ιουλίου 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημοσίευσε τον Κανονισμό ΕΕ 2024/1689 για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη – Artificial Intelligence, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 2 Αυγούστου 2024.

Ο Κανονισμός επιδιώκει να εξασφαλίσει αφενός την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών της ΕΕ και αφετέρου τη διασφάλιση ενός περιβάλλοντος που ευνοεί την καινοτομία και τις επενδύσεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Παράλληλα, υιοθετείται μία προσέγγιση που βασίζεται στην εκτίμηση κινδύνου, επιτρέποντας την εφαρμογή διαφοροποιημένων υποχρεώσεων ανάλογα με τη σοβαρότητα του κινδύνου που ενέχει κάθε σύστημα τεχνητής νοημοσύνης.

Ο Κανονισμός διακρίνει τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:

• Απαγορευμένα Συστήματα: Τεχνολογίες που θεωρούνται ασύμβατες με τις αξίες της Ένωσης, όπως η κοινωνική βαθμολόγηση από κρατικούς φορείς ή η υποσυνείδητη χειραγώγηση.
• Συστήματα Υψηλού Κινδύνου: Π.χ. εφαρμογές σε υποδομές ζωτικής σημασίας, στην απασχόληση, στην επιβολή του νόμου κ.λπ. Απαιτείται συμμόρφωση με αυστηρό πλαίσιο διαχείρισης κινδύνου, τεκμηρίωση, διαφάνεια και ανθρώπινη εποπτεία.
• Συστήματα Περιορισμένου Κινδύνου: Π.χ. chatbots. Επιβάλλεται μόνο υποχρέωση ενημέρωσης του χρήστη.
• Ελάχιστου ή Μηδενικού Κινδύνου: Π.χ. φίλτρα ανεπιθύμητης αλληλογραφίας. Δεν επιβάλλονται πρόσθετες υποχρεώσεις.

Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στον προσδιορισμό της ιδιότητας του κάθε εμπλεκόμενου μέρους: πάροχος, εισαγωγέας, διανομέας ή φορέας εφαρμογής. Οι νομικές υποχρεώσεις διαφοροποιούνται ανάλογα με τον ρόλο. Ειδικά για τους φορείς του δημοσίου τομέα, ο Κανονισμός δεν προβλέπει εξαιρέσεις. Αντιθέτως, επιβάλλει πρόσθετες υποχρεώσεις, αναγνωρίζοντας τον ιδιαίτερο ρόλο τους στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Ο Κανονισμός εφαρμόζεται αποκλειστικά σε τομείς που εμπίπτουν στο πεδίο του δικαίου της ΕΕ, εξαιρώντας συστήματα που αναπτύσσονται αποκλειστικά για στρατιωτικούς, αμυντικούς ή ερευνητικούς σκοπούς χωρίς πρόθεση διάθεσης στην αγορά. Η ερμηνεία των εξαιρέσεων αυτών αναμένεται να αποτελέσει αντικείμενο ερμηνευτικών διαφορών.

Οι επιχειρήσεις οφείλουν άμεσα να αξιολογήσουν τη χρήση και ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης σε σχέση με το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο. Ενδεικτικά, χρειάζεται να δημιουργήσουν ένα μητρώο με τα στοιχεία όλων των συστημάτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού καθώς επίσης να αξιολογήσουν τον βαθμό κινδύνου τους. Παράλληλα θα χρειαστεί να προσδιορίσουν τον ρόλο τους ως πάροχοι ή φορείς εφαρμογής. Όσον αφορά στις δημόσιες αρχές και οντότητες, αυτές δεν εξαιρούνται από καμία από τις υποχρεώσεις του νέου Κανονισμού, αλλά αντιθέτως, υπόκεινται σε πρόσθετες υποχρεώσεις. Μπορούν να είναι πάροχοι ή/και φορείς εφαρμογής σύμφωνα με τον Κανονισμό για την τεχνητή νοημοσύνη.